KODY USTEREK - WSKAZÓWKI OGÓLNE

Format kodu usterki

• Przed rokiem 2000 nie było jednolitości w sposobie wyświetlania, formacie czy sposobie wywoływania kodów usterek. Każdy producent opracowywał wyspecjalizowany system wymagający odpowiednich narzędzi diagnostycznych i rejestrujący różną ilość danych. Niektóre systemy miały zaledwie kilka jedno- lub dwucyfrowych kodów, inne posiadały bardziej kompleksowy trzy- i czterocyfrowy system kodowania.
• W większości przypadków kody usterek w tych wczesnych systemach były odczytywane po podłączeniu próbnika diodowego lub przewodu połączeniowego do odpowiednich zacisków złącza diagnostycznego i policzeniu migających sygnałów lub grupy sygnałów diody lub lampki ostrzegawczej niesprawności silnika.
• Na przykład, na Rys. 1 wyświetla się kod usterki 3. Lampka ostrzegawcza niesprawności silnika miga krótko trzykrotnie, a pomiędzy każdym mignięciem występuje krótka pauza. Jeżeli został zapisany więcej niż jeden kod, pojawi się dłuższa pauza oddzielająca każdy z nich.
• Jeżeli kod usterki jest liczbą większa niż 9, długie mignięcia oznaczają dziesiątki, a krótkie jednostki. Na przykład, na Rys. 2 pojawia się jedno długie mignięcie, a następnie trzy krótkie oddzielone krótką pauzą, co wskazuje na kod usterki 13.

Systemy diagnozy własnej I (OBD-I)

• W 1988 roku Kalifornijska Rada ds. Zasobów Powietrza (California Air Resources Board - CARB) wprowadziła nowe przepisy dotyczące wszystkich nowych samochodów sprzedawanych w Kalifornii. Nowe przepisy regulowały wymogi dotyczące systemu diagnozy własnej usterek związanych z emisją spalin i zapoczątkowały proces standaryzacji w USA, a w końcu również w Europie.
• Przepisy te znane były jako pokładowy system diagnozy własnej - etap I (OBD-I) i zostały późnej przyjęte przez producentów samochodów również w innych stanach.
• Podstawowe wymagania OBD-I były następujące:
  • Lampka ostrzegawcza niesprawności silnika wyświetla ostrzeżenie o usterce związanej z emisją spalin zarejestrowanej przez komputer sterujący silnika.
  • Możliwość rejestrowania i przechowywania do późniejszego wywołania kodów usterek/kodów impulsowych dotyczących uszkodzeń układu emisji spalin.
• Kwestię umiejscowienia przyłącza diagnostycznego, dostępu do kodów usterek oraz konfiguracji i zakresu autodiagnozy pozostawiono indywidualnym producentom samochodów.
• Spowodowało to niemal zupełny brak standaryzacji i wymagało od mechaników zastosowania różnego rodzaju procedur i użycia innego sprzętu dla każdego pojazdu.

Systemy diagnozy własnej II (OBD-II)

• W 1995 roku Kalifornijska Rada ds. Zasobów Powietrza (California Air Resources Board - CARB), po konsultacjach ze Stowarzyszeniem Inżynierów Motoryzacji (Society of Automotive Engineers - SAE), wprowadziła dalsze przepisy dotyczące wszystkich nowych samochodów sprzedawanych w Kalifornii.
• Przepisy te znane były pod nazwą OBD-II i zostały przyjęte we wszystkich stanach. Definiują one ściśle sposób rejestrowania i wywoływania kodów usterek. Ponadto, oprócz wykrywania awarii komponentów, wymagają monitorowania działania systemu i jego elementów.
• System diagnozy własnej OBD-II obejmuje również inne systemy poza systemem sterowania silnikiem.
• Powstałe w USA przepisy OBD-II zostały przyjęte przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (International Organization for Standardization - ISO) w pojazdach europejskich i znane są jako EOBD (European On Board Diagnostics).
• Przepisy EOBD stały się obowiązkowe dla większości nowych samochodów z silnikiem benzynowym wyprodukowanych po 01.01.2000 roku (samochody z silnikiem wysokoprężnym i samochody napędzane LPG nie były zobowiązane do przestrzegania tej normy do 2003 roku). Pojazdy, które przed 01.01.2000 roku były w produkcji zwolniono z przestrzegania normy do 01.01.2001 roku.

UWAGA: Przepisy nakazują użycie kodów usterek SAE/ISO dla systemu emisji spalin, np. kody układu napędowego (kody "P" - Powertrain). Jednak nie wszyscy producenci stosują kody SAE/ISO odnośnie usterek podwozia i nadwozia (kody "B" - body i "C" - chassis), gdyż nie są one obowiązkowe. Niektórzy producenci używają takiego samego formatu kodu jak SAE/ISO, np. C0123, ale definicja usterki jest określona przez producenta.

Kody EOBD

Podstawowe wymagania

• Lampka ostrzegawcza niesprawności silnika znajdująca się na tablicy przyrządów miga lub świeci się nieustająco po wykryciu usterki. Jeżeli nie ma żadnej usterki lampka ostrzegawcza niesprawności silnika zapala się po włączeniu zapłonu i gaśnie po uruchomieniu silnika.
• Standardowa konfiguracja 16-stykowego przyłącza diagnostycznego Rys. 3.
• 16 zacisków przyłącza diagnostycznego jest rozmieszczonych w dwóch równoległych rzędach, niektóre zaciski są określone przepisami EOBD, pozostałe przyporządkowuje producent pojazdu.

Zaciski są przyporządkowane w następujący sposób:

UWAGA: Jeżeli do podania informacji na temat diagnozy własnej (OBD) nie zastosowano norm ISO/SAE, przyporządkowanie zacisków 2, 6, 7, 10, 14 i 15 należy do producenta pojazdu.

Standardowe położenie przyłącza diagnostycznego

Standardowe położenie przyłącza diagnostycznego znajduje się na tablicy przyrządów po stronie kierowcy i 300 mm od centralnej osi pojazdu, dostępne z siedzenia kierowcy.

Zalecane położenie znajduje się pomiędzy kolumną kierownicy, a centralną osią pojazdu.

Format kodów EOBD

5-znakowe alfanumeryczne kody usterek zbudowane są w następujący sposób:

Pierwszy znak określa grupę systemową

Drugi znak określa typ kodu

Nadwozie/podwozie

Zespół napędowy

Komunikacja sieciowa

Trzeci znak określa strefę systemu

Zespół napędowy - kod P0/P1

Zespół napędowy - kod P2

Zespół napędowy - kod P3

Komunikacja sieciowa

Czwarty i piąty znak określają konkretną usterkę.

UWAGA: Usterki związane z emisją spalin posiadają listę kodów określoną i zdefiniowaną przez ISO i zaczynają się od P0001.

Przykładowy kod P0108

Kod ten zostaje zapisany, gdy zbyt wysoki sygnał wejściowy wykryto w obwodzie czujnika ciśnieniowego w kolektorze ssącym lub w obwodzie czujnika ciśnienia atmosferycznego.

Kody typów usterek

We wszystkich kodach EOBD mogą występować dwa dodatkowe znaki następujące po głównym kodzie usterki i określające typ usterki, np. P0351-XX, gdzie "XX" oznacza kod typu usterki.

Kody typów usterek są zazwyczaj wyświetlane przy pomocy sprzętu diagnostycznego pochodzącego od producenta i mogą być używane razem ze wszystkimi typami kodów EOBD: "B", "C", "P" i "U".

Przykłady kodów typów usterek

Przykład: Kod usterki P0351A3

Kod ten zostaje zapisany, gdy wykryto zbyt wysokie napięcie systemu w pierwotnym lub wtórnym obwodzie cewki zapłonowej A.

Kody heksadecymalne

Kod usterki EOBD jest liczbą heksadecymalną, w związku z tym trzeci, czwarty, piąty, szósty i siódmy znak może być cyfrą (0-9) lub literą (A-F).

W odróżnieniu od systemu dziesiętnego, którego podstawą jest liczba 10, podstawą systemu heksadecymalnego jest liczba 16. Do zapisania liczb od 0 do 15 używa się cyfr 0-9 i liter od A do F.

W systemie heksadecymalnym maksymalna wartość liczbowa stworzona z dwóch znaków wynosi 255. W systemie dziesiętnym maksymalna wartość liczbowa dwóch znaków to 99.

Na przykład:

Standardowe obszary monitorowane

Następujące obszary są stale monitorowane:

• Wykrywanie przerwy w zapłonie.
• Działanie układu paliwowego.
• Działanie poszczególnych elementów.

Następujące obszary są monitorowane raz podczas każdej "podróży":

UWAGA: Definicje "podróży" mogą być różne, ale zasadniczo oznacza to: włączenie zapłonu, jazda pojazdem, wyłączenie zapłonu.

• Katalizator
• Układ odprowadzania oparów paliwa
• Układy wtłaczania wtórnego powietrza
• Układ klimatyzacji
• Podgrzewana sonda lambda
• Element grzewczy sondy lambda
• Układ recyrkulacji spalin
• W przypadku, gdy kody impulsowe i kody EOBD są zapisane dla tego samego zakresu modeli, dla danego elementu zostanie wygenerowany tylko jeden kod impulsowy, natomiast może występować lista wielu kodów EOBD związanych z tym elementem. Ewentualnie mogą występować kody EOBD bez odpowiadających im kodów impulsowych.
• Takie kody EOBD dostarczają bardziej szczegółowych informacji na temat lokalizacji usterki, wiązek przewodów, sygnałów napięciowych i innych szczegółów dotyczących danego obwodu lub układu.

Rejestrowanie usterki i cykle jazdy z kodami EOBD

• Rejestrowanie usterki opiera się na podstawie sygnałów wejściowych otrzymanych podczas każdej "podróży", która może składać się z kilku "cykli jazdy".
• Każdy "cykl jazdy" rozpoczyna się po uruchomieniu silnika i kończy, gdy silnik gaśnie.
• Spełnienie następujących kompleksowych warunków jest konieczne do przeprowadzenia kompletnej "podróży" (ukończenie jej może zająć kilka "cykli jazdy"):
  • Przed uruchomieniem silnika temperatura środka chłodniczego powinna wynosić mniej niż 50°C i +/-6°C względem temperatury powietrza.
    • Dzięki temu komputer sterujący silnika rejestruje zimny start.
  • Pozostawić silnik na biegu jałowym przez 2-3 minuty przy włączonych odbiornikach elektrycznych (np. reflektory lub ogrzewanie tylnej szyby).
    • Dzięki temu będą działać programy kontroli przerwy w zapłonie i regulacji paliwa.
  • Wykonać jazdę z prędkością co najmniej 80 km/h i utrzymać prędkość przez co najmniej 3 minuty.
    • Przeprowadzona zostanie kontrola przerwy w zapłonie i regulacji paliwa.
  • Nie zmieniając biegu, używając hamulca lub sprzęgła, pozwolić by prędkość spadła do 32km/h.
    • Przeprowadzona zostanie kontrola regulacji paliwa.
  • Przyspieszyć do co najmniej 80 km/h i utrzymać prędkość przez co najmniej 5 minut.
    • Przeprowadzona zostanie kontrola przerwy w zapłonie i regulacji paliwa.
  • Nie zmieniając biegu, używając hamulca lub sprzęgła, pozwolić by prędkość spadła do 32km/h.
    • Przeprowadzona zostanie kontrola regulacji paliwa.
• Każda "podróż" rozpoczyna się uruchomieniem silnika i trwa przez kilka "cykli jazdy", aż wszystkie urządzenia kontrolne EOBD ukończą autotest.
• Program kontrolny EOBD pozwala na przeprowadzenie kontroli tolerancji we wszystkich czujnikach i elementach wykonawczych związanych z emisją spalin. Niektóre elementy/obwody są monitorowane stale, inne są uruchamiane jedynie w określonym trybie pracy.
• Kontrola przerwy w zapłonie wykrywa nieprawidłowości sygnału czujnika kąta wychylenia wału korbowego i określa, w którym cylindrze wykryto przerwę w zapłonie i czy jest ona częsta na tyle, by uszkodzić katalizator z powodu zbyt wysokiej temperatury wewnętrznej. W takim przypadku lampka ostrzegawcza niesprawności silnika będzie migać.
• Jeżeli przerwa w zapłonie wystąpi podczas dwóch następnych "podróży" i istnieje prawdopodobieństwo, że spowoduje ona wzrost emisji spalin powyżej limitów EOBD - lampka ostrzegawcza niesprawności silnika będzie migać. Jeżeli przerwa w zapłonie nie wystąpi podczas trzech następnych "podróży" lampka ostrzegawcza niesprawności silnika zgaśnie.
• Gdy rejestrowany jest kod usterki, wraz z nim rejestrowany jest szereg parametrów danych, aby pomóc w dokładnej diagnozie usterki. Są to następujące parametry:
  • Prędkość pojazdu
  • Temperatura płynu chłodzącego silnika
  • Obroty silnika
  • Obciążenie silnika
  • Status sondy lambda - obwód otwarty/zamknięty
  • Przebieg od czasu, gdy pierwszy raz zarejestrowano usterkę
  • Długookresowa regulacja paliwa
• Większość urządzeń do skanowania kodów EOBD jest w stanie uchwycić te "migawki" danych i wyświetlić (lub wydrukować) je do analizy, aby wspomóc proces diagnozy.

Rejestrowanie usterki i cykle jazdy z kodami EOBD

• Program kontrolny EOBD jest bardzo wrażliwy, a wymienione elementy mogą być zidentyfikowane jako wadliwe jeśli ich specyfikacje techniczne nie odpowiadają oryginalnym.
• Pamięć kodów usterek musi być całkowicie usunięta, a "podróż" ukończona.
• Należy uzyskać dostęp do pamięci kodów usterek, aby upewnić się że nie zarejestrowano więcej kodów.